Erken Çocukluk Döneminde Ekran Kullanımını Düzenlemek İçin Neler Yapılabilir?

Updated: May 24, 2024

Ekran Kullanımında Nelere Dikkat Etmeli?

Birçok çalışmanın da desteklediği üzere erken çocukluk dönemi boyunca ekran kullanımında en önemli unsur ekran süresidir. Bu konuda ebeveynlerin alabileceği önlemlerden biri 18 ay sonrası çocuklar için belirli kurallar getirmek olabilir. Örneğin sadece haasonu ya da günün belirli bir saatinde önceden belirlenmiş bir zaman dilimi süresince ekran kullanımına izin vermek gibi.

Ebeveynlerin, ekran kullanımı konusunda ekran süresinden sonra en çok dikkat etmesi gereken şey ise çocukların maruz kaldığı içeriklerdir.

Bu içeriklerin şiddet ve korku unsuru içermediğinden emin olmak, mümkünse eğitici ve gelişimi destekleyici içerikler tercih etmek önemlidir.

Yine de ekran süresini düzenlemede zorlanıyorsanız neler yapabileceğinize dair birkaç ipucu:

Günümüzde birçok ebeveyn çocuklarının ekran karşısında çok fazla vakit geçirmesinden rahatsız olsa da bu konuda gerçekçi adımlar atamamakta ve anlaşmazlıkların sürmesinden şikayetçi. Bu gibi durumlarda ekran süresini düzenlemek adına bu yöntemleri de deneyebilirsiniz:

1- Önceden anlaşın.

Çocuğunuzun özdenetim becerileri kazanmaları ve durumu daha rahat kabullenmeleri için bir miktar kontrol sahibi olduklarını hissetmeleri önemlidir.
Bunun için onunla önceden ne kadar kullanacağı konusunda anlaşabilirsiniz. “20 dakika izleyebilirsin, anlaştık mı?”. Onun anlayabileceği şekilde hangi vakitte cihazı geri alacağınızı anlatın. “Bak saatteki bu uzun çizgi 5’i gösterdiğinde alacağım”, “Alarm öttüğünde alacağım” gibi cümleler kullanabilirsiniz.

Aynı zamanda günlük bir saatlik hakkı varsa, bunu nasıl bölmek istediğini ona sorabilirsiniz. Diyelim ki 20şer dakikadan günde üç sefer kullanmasına izin veriyorsanız, bunun günün hangi vakitleri olacağını kendisi belirleyebilir (sabah, akşam, yemekten sonra vb.).

Bu şekilde çocuğunuz konulan bu sınırlamada söz hakkı sahibi olduğunu hissedecek ve kurala daha rahat uyum sağlayacaktır.

2- Tutarlı olun.

Herhangi bir disiplin davranışı geliştirmedeki en önemli unsurlardan biri sizin tutarlı olmanızdır.

Eğer bir gün çocuğunuzun 2 saat ekran kullanmasına izin verip ertesi gün hiç kullandırmazsanız, çocuk sınırın ne olduğunu anlamakta güçlük çekecektir. Aynı şekilde o gün çok ağladığı için cihazı geri verirseniz, çocuğunuz “ağladığımda alabiliyorum” gibi bir düşünceye kapılıp daha sonraki günlerde tekrar ağlayarak kullanım süresini uzatmaya çalışacaktır. Sizin tutarlı, yani belirlediğiniz sınırları düzenli bir şekilde uygulayan ve kendi söyledikleriyle çelişmeyen uygulamalarınız, çocuğunuzun bu sınırı içselleştirmesi için önemli bir davranıştır.

3- Uygulamaların kısıtlama özelliklerini kullanın.

Kimi teknolojik aletlerde bulunan veya uygulamalarla yükleyebileceğiniz bir özellikle cihazın süresi dolunca kendi kendine kilitlenmesini sağlayabilirsiniz.

Basit bir adım olsa da çocuğunuzun belirli bir süreye sahip olduğu fikrini somut bir şekilde algılamasına yardımcı olacaktır.

4- Kendi ekran kullanımınızı düzenleyin.

Çocuğunuza herhangi bir davranış kazandırmaya çalıştığınızda kendinizin de o davranışı sergilemesi çocuğun sizi model alarak öğrenmesi için çok önemlidir. Eğer siz çocuğunuzdan telefonu bırakmasını isterken kendiniz telefonla uzun saatler geçiriyorsanız, çocuğunuzdan “ama sen de kullanıyorsun, sen de bırak” gibi cümleler duyabilirsiniz. Hem telefonun zararlı olduğunu söyleyip hem de kendiniz çok uzun kullanırsanız, çocuğunuz telefonu zararı konusunda şüpheye düşecektir. Dizi, film izleyeceğinizde veya telefonunuzla ilgileneceğinizde çocuğunuzun sizi görmediği (uyuduğu, okulda olduğu vb.) anları seçmeniz daha uygun olur.

5- Açıklama yapın.

Çocuğunuzdan herhangi bir davranış sergilemesini istediğinizde ona bunun nedenlerini anlatmanız çocuğunuzun bu davranışı içselleştirmesi için çok önemlidir. Onun anlayabileceği şekilde neden ekran kullanımına sınır koyduğunuzu, bu cihazların onun için neden zararlı olabileceğini anlatabilirsiniz.

6- Esnek disiplin uygulayın.

Tutarlı olmak ama bunu yaparken çok katı bir tutum sergilememek de çocuğunuzun sınırlara uymasını kolaylaştıracaktır. Eğer çok severek izlediği bir çizgi filmin o bölümü 20 değil de 25 dakikaysa ama sizin anlaştığınız süre 20 dakikaysa, bu esnekliği gösterebilirsiniz. Veya o gün çok izlemek istiyorsa “Her gün 1 saat hakkın var, biliyorsun. Ama eğer bugün çok fazla istediysen, yarınki hakkı bugün kullanabilirsin. Ama unutma, yarın izlemezsin. Bugün daha çok izleyip yarın hiç izlememeyi mi tercih edersin yoksa bugünkü izlemeni bitirip yarın da izleyebilmeyi mi?” Onun seçmesine izin verin.

7- Ekran kullanımı sonrası neler yapabileceğini önceden belirleyin.

Çocuğunuz telefon, tablet gibi cihazları bıraktıktan sonra ne yapabileceğine dair fikri olursa bırakması daha kolay olacaktır. Ekran kullanımı sonrası için bir aktivite belirleyebilir (onunla birlikte sevdiği bir oyunu oynamak, dışarı çıkmak, yemek hazırlamak gibi) ve bunu ona öncesinden söyleyebilirsiniz (“Şimdi 20 dakika çizgi filmi izleyeceksin ve ondan sonra birlikte arabalarınla oynayacağız”).

Recent Posts