OYUN: Nedir, Neden Önemlidir, Gelişimi Nasıl Destekler?

▶️ Oyun nedir?

• Erken çocukluk döneminde oyun, çocukların dünya ile etkileşim kurduğu, öğrendiği, keşfettiği ve tüm bu süreç gerçekleşirken hem geliştikleri hem de keyif aldıkları doğal bir öğrenme yolu olarak tanımlanabilir.

• Oyun oynamanın özellikle erken çocukluk döneminde birçok öğrenme çıktısıyla ilişkili olduğu ve çocukların gelişim süreçlerinde oldukça önemli bir rol oynadığı reddedilemez bir gerçek olsa da oyunu değerli kılan tek şeyin bu özellikler olduğunu düşünmek doğru bir yaklaşım değildir.

• Oyunun insan doğasına ait, zorunluluklarla gerçekleştirilmeyen, belirli çıkarlar doğrultusunda değil de çocuğun kendi isteğiyle dahil olduğu ve oyunu şekillendirme sürecinde aktif rol aldığı bir aktivite ve aynı zamanda da bir hak olduğunu unutmamak gerekir.

• Fiziksel sağlık için beslenme, uyku ve hareket ne kadar önemliyse psikolojik sağlık için de oyunun o derece önemli olduğu hatırlanmalıdır.

• Çocukların oyun oynama hakkı Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirgesi’nde “Çocuklar dinlenme, boş zaman değerlendirme, oynama, yaşına uygun eğlence etkinliklerinde bulunma ve kültürel ve sanatsal yaşama serbestçe katılma hakkına sahiptir” maddesi ile de güvence altına alınmıştır.

• Bu nedenle oyunu çocukların doğal bir ihtiyacı ve hakkı olarak görmek, gelişim süreçlerinin bir parçası olduğunu bilerek çocuklara oyun oynamaları için gerekli alanı ve zamanı sağlamak ebeveynlerin en önemli görevlerinden biridir.

▶️ Erken Çocuklukta Oyunun Önemi Nedir?

• Erken çocukluk dönemi, çocukların temel becerileri edindiği, çevrelerini keşfettiği ve kişiliklerinin şekillendiği kritik bir dönemdir. Bu süreçte oyun, çocukların öğrenme ve gelişim sürecinin merkezinde yer alır. Çocuklar oyunlar aracılığıyla çevrelerini keşfederken hem problem çözme becerilerini geliştirir hem de sosyal ilişkilerini pekiştirir. Bu sayede oyun, sadece eğlenceli bir aktivite olmakla kalmaz, aynı zamanda çocukların bütünsel gelişimini destekleyerek fiziksel, bilişsel, sosyal-duygusal ve dil gelişimlerine de önemli katkılarda bulunur.

• Unutulmamalıdır ki, tıpkı beslenme ve uyku gibi, oyun da çocukların büyüme ve öğrenme süreçlerinin ayrılmaz bir parçası olan temel bir ihtiyaçtır. Oyun aracılığıyla çocuklar, enerjilerini atarak fiziksel sağlıklarını korur, bilişsel becerilerini pekiştirir ve duygusal olarak kendilerini ifade etmeyi öğrenirler. Bu nedenle oyun, çocukların sağlıklı, mutlu ve dengeli bir şekilde büyüyebilmeleri için hayati bir öneme sahiptir.

▶️ Peki oyun, farklı gelişim alanlarını nasıl etkiler?

• FİZİKSEL GELİŞİM

➡️ Erken çocukluk döneminde oynanan oyunlar çocukların koordinasyon, denge, kaba ve ince motor becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur.

➡️ Örneğin, parkta koşturmak, tırmanmak, kaydıraktan kaymak gibi aktiviteler büyük kas gruplarının gelişimine katkı sağlarken; legolarla oynamak, puzzle yapmak, boyama ve kesme gibi aktiviteler el-göz koordinasyonunu ve parmak kaslarının güçlenmesini destekleyerek ince motor becerilerinin gelişimini destekler.

➡️ Oyun sırasında çocuklar, aynı zamanda denge ve koordinasyon becerilerini de geliştirirler. Örneğin, bisiklet sürmek veya ip atlamak, çocukların denge duygusunu ve koordinasyon yeteneklerini artırır. Bu tür fiziksel aktiviteler, çocukların sağlıklı büyümelerine katkı sağladığı gibi, enerji harcamalarına ve kaslarının güçlenmesine de yardımcı olur. Bu nedenle, erken çocukluk döneminde oyun oynamak, çocukların fiziksel gelişiminde kritik bir rol oynar.

• BİLİŞSEL GELİŞİM

➡️ Oyun oynamak, çocukların düşünme, anlama, iletişim kurma ve hayal etme gibi bilişsel becerilerinin gelişimi için eşsiz bir fırsat yaratır. Oyun sırasında çocuklar, çevrelerini fark etmeyi ve anlamlandırmayı öğrenir, sürekli olarak keşfeder, problem çözer ve yeni deneyimler kazanır. Her oyun, çocuklar için yeni bir öğrenme deneyimi sunarken aynı zamanda bilişsel gelişimlerini de destekler.

➡️ Örneğin yap-bozlar ve bloklarla yapılan inşa oyunları, çocukların problem çözme becerilerini ve mekansal farkındalıklarını geliştirir. Bir çocuk yap-bozu tamamlarken, parçaların şekillerini ve renklerini tanımlamayı, onları bir araya getirmek için yeni yöntemler geliştirmeyi öğrenir. Bu süreç, çocukların mantık yürütme ve odaklanma gibi bilişsel becerilerini güçlendirir.

➡️ Hayal gücünü kullanmayı gerektiren yaratıcı oyunlar ise çocukların hayal etme ve yaratıcı düşünme yeteneklerini geliştirir. Çocuklar, hayali senaryolar yaratırken, farklı rollere bürünür ve bu süreçte farklı perspektifler kazanır. Örneğin, bir çocuk, hayali bir restoran işletirken menü oluşturma, müşteri ilişkileri ve yemek servisi gibi çeşitli rolleri üstlenir. Bu aktiviteler, çocuğun planlama, organizasyon ve iletişim becerilerini geliştirir. Bu nedenle, hayal gücünü teşvik eden yaratıcı oyunlar, çocukların bilişsel yetilerini zenginleştirir ve onları daha yaratıcı, esnek düşünebilen bireyler haline getirir.

• SOSYAL-DUYGUSAL GELİŞİM

➡️ Oyun, çocukların sosyal ve duygusal becerilerini geliştirmesinde kritik bir role sahiptir. Özellikle grup oyunlarına dahil olmak çocukların işbirliği yapmayı, paylaşmayı, sırayla oynamayı ve başkalarının duygularına saygı duymayı öğrenmelerini sağlar. Bu tür oyunlar, çocukların sosyal etkileşimlerde bulunmalarını, takım çalışmasının değerini anlamalarını ve ortak hedeflere ulaşmak için birlikte çalışmanın önemini keşfetmelerini sağlar.

➡️ Bunun yanı sıra çocuklar oyun sırasında çeşitli duygusal deneyimler yaşar ve bu duyguları ifade etme fırsatı bulurlar. Örneğin, bir çocuk bir oyunda kaybettiğinde hayal kırıklığı yaşayabilir veya kazandığında mutlu hissedebilir. Bu duygusal deneyimler, çocukların kendi duygularını tanımalarına ve bu duyguları sağlıklı bir şekilde ifade etmelerine yardımcı olur. Ayrıca, duygusal zekalarını geliştirerek, kendi duygularını ve başkalarının duygularını daha iyi anlama ve yönetme becerisi kazanırlar.

➡️ Çocukların empati kurma yetenekleri de oyun yoluyla gelişir. Örneğin, rol yapma oyunlarında "anne", "baba", "doktor" gibi farklı karakterlere bürünen çocuklar bu rollerin gerektirdiği duygusal ve sosyal becerileri içselleştirerek empati becerilerini güçlendirir, başkalarının duygularını anlama ve onlara duyarlılık gösterme kapasitelerini artırmış olurlar.

➡️ Oyun ayrıca, çocukların özgüvenlerini ve kendilik algılarını geliştirmelerine de yardımcı olur. Başarı duygusunu tatmaları, problem çözme becerilerini kullanmaları ve oyun sırasında aldıkları geri bildirimler, onların kendilerine olan güvenlerini artırır. Sosyal oyunlar, çocukların sosyal becerilerini pekiştirirken, duygusal dayanıklılık ve esneklik kazanmalarına da katkıda bulunur. Bu özellikler, çocukların ilerleyen yaşlarda karşılaşacakları sosyal ve duygusal zorluklarla başa çıkma yetilerini güçlendirir.

• DİL GELİŞİMİ

➡️ Erken çocukluk döneminde oyun oynamanın dil gelişiminde önemli bir rolü vardır. Örneğin, bebekler ve küçük çocuklar oyun sırasında çeşitli sesler çıkararak duydukları kelimeleri taklit etmeye başlarlar ve oyuncaklarıyla etkileşime geçerken çıkardıkları sesler sayesinde dil becerilerini geliştirirler.

➡️ Ayrıca, çocuklar oyun oynarken kendi aralarında iletişim kurarlar ve bu iletişim sürecinde dil becerilerini kullanır, yeni kelimeler öğrenirler. Örneğin, bir grup çocuk birlikte oyun oynarken, kurdukları hikayelerde farklı karakterlerin diyaloglarını taklit ederler ve bu şekilde dil becerilerini güçlendirirler.

➡️ Bunların yanı sıra, rol yapma oyunları da çocukların dil becerilerini geliştirmesi için mükemmel bir fırsattır; çocuklar farklı karakterleri canlandırarak ve hikayeler yaratarak dili yaratıcı bir şekilde kullanmayı öğrenirler.

➡️ Bu sebeplerle, çocuğunuzla oyun oynamak onunla etkileşim kurmanız ve konuşmanız için birçok fırsat yaratır. Çocuğunuzla ne kadar çok oynar ve ne kadar çok konuşursanız, çocuğunuz o kadar çok yeni kelime duyar. Bu aynı zamanda çocuğunuza sesler, kelimeler ve konuşmalar hakkında yeni şeyler öğrenme şansı verir. Bu nedenle çocuğunuzla oynayarak ve akranlarıyla oynamasını teşvik ederek dil gelişimini desteklemeniz mümkündür.